Abdij Wittem CP

Deze paal staat in Cartils, een gehucht net ten noorden van Wittem. Op de steen zit een plaatje met de volgende tekst: "Grenssteen bezittingen Kasteel Wittem
anno 1200"
Het zou echt opmerkelijk zijn als een steen van 800 jaar oud er nog zo uit zou zien. Dat het plaatje de bezoeker iets op de mouw wil spelden, wordt helemaal duidelijk als we de zijkant van de paal bekijken: daar staat met grote letters: "CP". Dat staat voor Comes Plattenberg. Ofwel graaf Plattenberg. Pas rond 1730 liet Ferdinand Adolph von Plettenberg, die de heerlijkheden Wittem en Eys in 1722 had gekocht, vlak bij het kasteel het Capucijnenklooster bouwen. In Bosschenhuizen staan nog twee palen, die ik nog moet fotograferen.

Eijsden-Margraten

Margraten had tot 2011 leuke witte grenspaaltjes staan met een gemeentewapen aan zijn grenzen. Toen de gemeentelijke herindeling een feit was en de gemeente verder ging als Eijsden-Margraten, besloot het gemeentebestuur de witte paaltjes te vervangen door natuurstenen palen met het nieuwe gemeentewapen en de tekst EIJSDEN-MARGRATEN.
Hier nog een foto uit 2007 van de vroegere palen, die allemaal weggehaald zijn.
En nu nog slechts één foto van een nieuwe grenspaal. De andere komen binnenkort. Op de kaart zijn alle paalposities weergegeven, met een volgnummer zoals de gemeente dat hanteert (rood is nog niet gefotografeerd).
Op de kop van de palen is een hol kruis gemaakt. Op een van de zijkanten staat het nieuwe gemeentewapen: een combinatie van de wapens van Margraten en Eijsden.


En op de andere kant dus de gemeentenaam in een ruim bemeten belettering.
Paal 20 op de plaats waar de Kinkenweg overgaat in de Luijtjenweg.


Drielandenpunt in Nederland?

Je zou denken dat deze grenspalen op de landsgrens staan, om precies te zijn op het punt waar de Duitse, Belgische en Nederlandse grens elkaar ontmoeten. Maar nee, deze palen staan 49,2 meter van dat punt vandaan, geheel op Nederlands grondgebied. Lees het verhaal van Hans Hermans hoe dat zo gekomen is.

Adelaarsstenen van Vaals

We zien hier vijf bijzondere grensstenen voor Nederland, want het zin eigenlijk Duitse grensstenen. Ze stammen uit circa 1545 en geven de grens aan van de voormalige vrije Rijksstad Aken. Het is mij niet geheel duidelijk hoe dat zo gekomen is, maar alle vijf staan ze enige meters op Nederlands grondgebied. Op deze foto zie je rechts de grenspaal van Nederland Duitsland (193H).

De tweede steen staat tegenover het voormalige grenswachtershuisje, "Kleng Wach". Aan de andere kant van het huisje staat steen 196 van de landsgrens.

Bij het kerkje van Lemiers, vlak bij steen 200.

Aan de voorde van de Selzerbeek, bij Mamelis, bij steen 201. Meer over deze stenen is te vinden op de site van Peter Dirven, die ze allemaal (ook die in Duitsland staan) beschrijft. 

De laatste steen is in 2000 pas weer boven de grond gekomen en werd ontdekt door H. Hermans. Hij staat nu op de landsgrens bij paal 212.
De Vrije Rijksstad Aken werd reeds genoemd in 1336 en rond 1386 bevond zich hier al het Drielandenpunt tussen het Rijks-Duitse Aken, het hertogdom Brabant en het hertogdom Gulik.Volgens grensprotocollen was de Drieherensteen in 1659 het raakpunt van drie soevereine gebieden: Het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie waartoe Aken, de Spaanse Nederlanden waartoe de Schepenbank Simpelveld-Bocholtz en het hertogdom Gulik waartoe het Heydener Ländchen (Horbach) behoorde. In een grensprotocol uit 1772 staat: ‘Liegender Pfahl mit Adler, am Dreyherrigen Pfahl genannt’(…) Ooit stonden rondom Aken, bij de 70 km lange landgreppel 140 grensstenen, maar daarvan zijn er nog slechts twintig over.
Citaat van: H.Hermans

Gulpen

Heel bijzonder is deze grenspaal top. Qua plaats dan. Het is de top van een grenspaal tussen Heemskerk en Beverwijk. Op de desbetreffende pagina is de voet te zien, die nog op de goede plaats staat.
De top is door de burgemeester van Heemskerk enkele tientallen jaren geleden kado gedaan aan een arts, die later naar Limburg is verhuisd.

Brunssum, Landgraaf en Heerlen

In Zuid-Limburg vinden we nog enkele grenspalen uit de tijd dat delen van dit gebied behoorden bij de Oostenrijkste Nederlanden. Vanaf het noorden in Brunssem tot Heerlen zijn er nog 6 van deze palen. Verder zijn er nog een aantal palen net over de grens in Belgie.

De eerste paal staat bij het gemeentehuis van Brunssum.  De tekst hieronder staat op het bordje achter de paal.



De paal op deze foto staat aan de weg naar Landgraaf.
In een parkje in Landgraaf.
Deze paal en de volgende twee staan in de tuin van het gemeente museum van Heerlen aan de Coriovallumstraat.



Epen


Hierboven zie je de grenssteen die bij de watermolen staat ten zuiden van Epen. Op de foto zie je de gebouwen op de achtrgrond. Deze steen en die hieronder dateren van ongeveer 1700.
De gemeente Wittem vindt zijn oorsprong in een klein gebied, dat in 1125 als Witten vermeld wordt. Het moet toen een afsplitsing geweest zijn van het belangrijke knooppunt Gulpen. Gulpen was daarom een strategisch bezit, vooral voor de hertogen van Brabant. In 1329 lukte het de toenmalige hertog om het gehele land van Valkenburg in bezit te krijgen. Dit bleef echter maar zo tot 1334 toen het gebied door het verdrag van Amiens weer terug kwam aan Valkenburg. Om de Brabantse invloed toch te laten gelden, kocht Jan van Koslar (een halfbroer van hertog Jan III) in 1344 de heerlijkheid Wittem en bouwde er een sterke burcht. Het gebied Wittem werd in 1728 vergroot met Slenaken, waardoor een gebied ontstond dat de huidige gemeente omvat.
De familie (Van Koslar-) Wittem waren generaties lang adviseurs van de hertogen van Brabant. Het gebied bleef tot 1466 in het bezit van de van Wittems, die het toen verkochten aan een oom, Dirk van Palant. De van Palants bleven heren tot 1700 toen het door erfopvolging overging naar de graven van Waldeck. Deze verkochten Wittem weer in 1722 aan de graven van Plattenberg, die het tot de Franse revolutie behielden. De ster op de steen is een teken van de graven van Waldeck. Waar de balken daaronder vandaan komen is mij niet duidelijk. De andere kant van de steen is gesierd met de Nederlandse leeuw.
Deze steen staat aan de zuidkant van de Terpoorterweg, waar die overgaat in Camerig.

3 Oostenrijkse grenspalen in Wezet (Visé)

Op de hoek van de kaai van de Nedermaas.
Bij het gemeentehuis van Wezet.
Aan het begin van de Av. des Combattants.

5 Oostenrijkse grenspalen in Lixhe

De eerste twee zijn te vinden bij het monument in het centrum van het plaatsje. Qua vormgeving moderner aandoend dan de wat lompere paal die je in Zeeuws-Vlaanderen en daaromtrent aantreft.
Lixhe 1 en 2

De Oostenrijkse adelaar in close up. Het lijken wel twee ganzen in een mandje... of is dat oneerbiedig? Hoe dan ook, zelfs met twee koppen is deze adelaar geen partij voor de leeuw aan de andere kant.
Lixhe 3
Als je bij het monument de Rue aux Chevaux ingaat, staat hij links bij het trapveldje.
Lixhe 4
Rue aux Chevaux uitlopen, rechtsaf en na 100 m rechts in een tuin.
Lixhe 5
Samen met de vorige bewaken zij het tuinpad.

Lixhe 6
Deze steen is al op de vorige foto's op de achtergrond te zien. Misschien is het alleen een kop, of hij is erg diep ingegraven. Gezien de moeite die dat kost waarschijnlijk het eerste.